Czy wynagradzanie sygnalistów poprawi skuteczność whistleblowingu oraz wykrywalność nieprawidłowości?

Abstract

The still unimplemented EU Directive 2019/1937 of October 23, 2019 (known as the Whistleblower Directive) in Poland imposes a series of obligations on businesses related to the protection of whistle-blowers, including the establishment of secure channels for reporting irregularities. According to ACFE reports, whistleblowers are the most important source of information about fraud, making their pro-tection particularly significant. In addition to a sense of security, an additional motivator for whistle-blowers to report abuses and fraudulent activities could be financial rewards, which is a common practice in the USA, where whistleblowers receive compensation for information that leads to a SEC investigation and the imposition of fines.In Polish subject literature there is little discussion about whether introducing financial rewards for whistleblowers would improve the effectiveness of combating a wide range of financial irregularities and fraudulent activities, not only internal ones but also in the financial market and other industries. The aim of the article is to address the issue of the rationality of rewarding whistleblowers financially, using a survey-based study. The conclusion outlines recommendations arising from the study.

Wciąż niewdrożona w Polsce dyrektywa UE 2019/1937 z 23 października 2019 r. (zwana „dyrektywą o sygnalistach”) nakłada na przedsiębiorstwa wiele obowiązków związanych z ochroną sygnalistów (ang. whistleblowers), w tym stworzenie bezpiecznych kanałów przyjmowania zgłoszeń o nieprawidłowościach. Według raportów ACFE sygnaliści są najważniejszym źródłem informacji o nadużyciach, dlatego ich ochrona jest szczególnie istotna. Dodatkową motywacją do raportowania (sygnalizowania, ang. whistleblowing) nadużyć mogłaby być dla nich, oprócz poczucia bezpieczeństwa, także nagroda pieniężna – powszechnie praktykowana w USA, gdzie sygnalista otrzymuje wynagrodzenie za informację, która doprowadzi do wszczęcia przez SEC dochodzenia oraz nałożenia grzywny. W polskiej literaturze przedmiotu brakuje dyskusji o tym, czy wprowadzenie wynagrodzenia dla sygnalistów poprawiłoby skuteczność walki z szeroko rozumianymi nadużyciami – nie tylko w ramach nadużyć wewnętrznych, ale także na rynku finansowym czy w innych branżach. Celem artykułu jest omówienie problemu racjonalności finansowego wynagradzania sygnalistów w kontekście przeprowadzonego badania ankietowego. W podsumowaniu nakreślono rekomendacje wynikające z badania.