Kapitał społeczny w Polsce - propozycja pomiaru i wyniki

Abstract

Koncepcja kapitału społecznego staje się coraz bardziej popularna. Bartkowski [2007, s 59-60] wskazuje na bardzo dynamiczny wzrost liczby publikacji dotyczących tej tematyki wciągu ostatnich 20 lat. Pomimo tego, pojęcie kapitału społecznego nie doczekało się jak dotąd jednej definicji. Brak jest równie? wspólnej nomenklatury, a także nie wypracowano spójnych rozwiązań dotyczących struktury oraz pomiaru kapitału społecznego. Z tego względu w artykule podjęto próbę zweryfikowania, czy podejście do mierzenia kapitału społecznego proponowane przez van Oorschota, Artsa i Gelissena [2006] może być zastosowane w warunkach polskich. W pierwszym kroku przedstawiono model konceptualny kapitału społecznego proponowany przez tych trzech autorów. W kroku drugim sprawdzono, czy badanie Diagnoza Społeczna może dostarczyć wskaźników kapitału społecznego. W kroku trzecim przeanalizowano, czy wyselekcjonowane wskaźniki mają odpowiednie własności, aby tworzyć wskaźniki syntetyczne. W kroku czwartym zbudowano modele pomiarowe dla wymiarów kapitału społecznego i prześledzono zmiany ich poziomu w okresach 2005 ? 2007 oraz 2005 ? 2009. W kroku ostatnim podjęto próbę zintegrowania trzech wymiarów kapitału społecznego i określenia jego zmian w okresach 2005 ? 2007 oraz 2005 ? 2009. Należy podkreślić, ze uzyskane wyniki są w znacznym stopniu wynikiem wyboru źródła danych, jak również sposobu operacjonalizacji, na które w znaczny sposób wpłynęła niepełna porównywalność baz danych z kolejnych rund badania Diagnoza Społeczna. Niemniej jednak w świetle uzyskanych wyników można stwierdzić, ?e wymiary kapitału społecznego mogą być operacjonalizowane w sposób zaprezentowany w artykule. Świadczą za tym zarówno satysfakcjonujące wartości statystyk dopasowania modeli dla pojedynczych grup, ale przede wszystkim dla wielu grup, jak i dodatnie wartości ładunków czynnikowych oraz statystyczna istotność zdecydowanej większości zmiennych wskaźnikowych.

The aim of the article is to present an approach to the measurement of social capital and the results of its application. Since the notion and the methods of measurement of social capital has not been yet definitely established, author tries to adapt the approach proposed by van Oorschot, Arts and Gelissen (van Oorschot 2006). Firstly, their conceptual model of social capital is presented. Secondly, it is verified whether the Social Diagnosis survey is a good source of indicators of social capital. Thirdly, the measurement models for dimensions of social capital (networks, trust and norms) are presented and estimated. Fourthly, the changes in dimensions of social capital between 2005 and 2007 and 2009 are assessed. Finally, the global model of social capital is estimated. The results show that the dimensions of social capital can be operationalised and quantified following the modified approach proposed by van Oorschot, Arts and Gelissen (van Oorschot 2006) and using data from Social Diagnosis survey. However it is not possible to reliably calculate the aggregate index of social capital.