Międzynarodowy handel produktami wiedzy

Abstract

Monografia stanowi kompleksową analizę międzynarodowego handlu produktami wiedzy opartą na ich autorskiej klasyfikacji z wykorzystaniem własnych badań czynników determinujących handel tymi produktami z użyciem samodzielnie przygotowanych baz danych. Monografia zawiera również propozycje metodologiczne wynikające z oceny przydatności wybranych narzędzi badawczych do studiów nad międzynarodowym handlem usługami opartymi na wiedzy. Celem monografii jest określenie głównych tendencji w międzynarodowym handlu produktami wiedzy, a w szczególności porównanie dynamiki oraz ewolucji handlowych kanałów transferu wiedzy. W pracy weryfikuje się hipotezę, według której od początku XXI wieku gospodarka światowa doświadcza szybkiego rozwoju międzynarodowego handlu produktami wiedzy. Mimo że powszechnie uznaje się rosnący wpływ wiedzy na korzyści uzyskiwane przez wytwórców dóbr i usług, to proces ten nie został zbadany w stopniu porównywalnym z analizą innych czynników wpływających na pozycję państw w handlu międzynarodowym i uzyskiwane przez nie korzyści z handlu. Ta właśnie okoliczność oraz rosnący udział wiedzy w procesach produkcyjnych i w kształtowaniu znaczenia państw w gospodarce światowej, jak również wzrastająca rola handlu produktami wiedzy w gospodarce światowej zadecydowały o wyborze tematu monografii. Podjęta problematyka ma zasadnicze znaczenie zarówno teoretyczne, jak i praktyczne. Z punktu widzenia teorii niezbędne było opracowanie klasyfikacji produktów wiedzy będących przedmiotem wymiany międzynarodowej. W tym celu w pracy podejmuje się krytyczną analizę literatury przedmiotu dotyczącą cech wiedzy i jej klasyfikacji, koncentrując się przede wszystkim na podziale wiedzy na jawną i ukrytą. Analizie poddaje się też literaturę na temat klasyfikacji produktów działalności gospodarczej, tj. dóbr (materialnych i niematerialnych) i usług. Na tej podstawie wyodrębnia się trzy grupy produktów wiedzy występujących w handlu międzynarodowym:  materialne produkty wiedzy jawnej,  niematerialne produkty wiedzy ukrytej,  niematerialne produkty wiedzy jawnej. Do badania handlu tak zdefiniowanymi produktami wiedzy nie można zastosować standardowego podziału na wymianę dóbr i usług, ponieważ ukryta forma wiedzy utrudnia jej identyfikację. W monografii przyjmuje się zatem, że materialnymi produktami wiedzy jawnej są dobra wysokiej techniki. Za niematerialne produkty wiedzy ukrytej uznaje się usługi oparte na wiedzy, a za niematerialne wyniki wiedzy jawnej – prawa własności intelektualnej.