Behawioralne aspekty baniek cenowych i sposoby ich dezaktywacji

Abstract

Spekulacyjne bańki cenowe na rynkach aktywów były przyczyną wielu kryzysów finansowych, łącznie z ostatnim globalnym kryzysem finansowo-ekonomicznym. Celem artykułu jest pokazanie roli czynników behawioralnych w tworzeniu bańki cenowej oraz instrumentów niezbędnych do zapobiegania i dezaktywacji. Autorzy analizują mechanizm powstawania baniek spekulacyjnych i ich pękania, ze szczególnym uwzględnieniem czynników behawioralnych. Następnie przedstawiają dwa przykłady bańki spekulacyjnej na rynku mieszkaniowym (w Hiszpanii i w Polsce). W obydwu przypadkach bańka cenowa i pękła pod silnym wpływem czynników spekulacyjnych. Badanie ankietowe przeprowadzono wśród potencjalnych uczestników polskiego rynku nieruchomości wskazało na ciągle istnienie motywów spekulacyjnych kształtujących zachowania potencjalnych inwestorów, które mogą prowadzić do ponownego powstania bańki spekulacyjnej, niebezpiecznej dla wszystkich inwestorów. W ostatniej części artykułu autorzy przedstawili dychotomiczny model dezaktywacji bańki cenowej, łączący ekonomiczne instrumenty polityki pieniężnej, fiskalnej i regulacyjnej z działaniami pozaekonomicznymi ukierunkowanymi na dezaktywację niepożądanych czynników behawioralnych.

Speculative price bubbles in the assets markets were at the roots of many financial crises, including the last global financial and economic crisis. The aim of paper is to show the role of behavioural factors in the creation of a price bubble and the instruments necessary for its avoiding and disactivation. The authors analyse the mechanism of the formation of speculative bubbles and their bursting, with special consideration of behavioural factors. Then they present two case studies of a price bubble in the housing market (Spain and Poland). In both cases, the price bubble was formed and broke down under the strong impact of speculative factors. A questionnaire recently conducted among the potential participants of the Polish immobility market indicates speculative motives underlying the behaviour of potential investors, which can lead to the creation of a new price bubble, dangerous to all investors. In the last part of the paper, the authors present a dychotomic model of disactivation of a price bubble, which combines the economic instruments of monetary, fiscal and regulatory policies with non-economic measures aimed at the disactivation of undesirable behavioural factors