Koszty transakcyjne w działalności eksportowej przedsiębiorstw branży spożywczej

Abstract

Koszty transakcyjne odgrywają coraz ważniejszą rolę w działaniu przedsiębiorstw. Ich kształtowanie staje się szczególnie ważne gdy przedsiębiorstwo podejmuje decyzję o rozszerzeniu działalności na rynek zagraniczny. Proces internacjonalizacji wiąże się z koniecznością ponoszenia wyższych kosztów transakcyjnych niż w przypadku działania jedynie na rynku krajowym. Analizowanie tych kosztów ma duże znaczenie dla przedsiębiorstw, napotyka ono jednak poważne trudności. W literaturze nie zostało opracowane jednolite podejście do istoty kosztów transakcyjnych, powszechnie akceptowana definicja tego pojęcia , klasyfikacja elementów ani metodologia pomiaru. Teoria kosztów transakcyjnych w tradycyjnym ujęciu nie odnosi się bezpośrednio do internacjonalizacji, jednak na jej bazie można badać różne kwestie związane z działalnością na rynkach zagranicznych. W opracowaniu podjęta została próba przeanalizowania kosztów transakcyjnych występujących na poszczególnych etapach przygotowania do eksportu i zawierania transakcji eksportowych . Wymaga to zidentyfikowania różnych rodzajów kosztów transakcyjnych ponoszonych przez przedsiębiorstwo. Opracowanie przedstawia też wyniki badania wśród przedsiębiorstw branży spożywczej dotyczącego obciążenia różnymi rodzajami kosztów transakcyjnych. Pokazują, że zidentyfikowane w modelu koszty transakcyjne dobrze obrazują koszty ponoszone przez przedsiębiorców przy prowadzeniu działalności eksportowej. W ocenie przedsiębiorców najważniejsze koszty transakcyjne wiążą się z walutami oraz pozyskiwaniem partnerów na rynkach zagranicznych. Stosunkowo duże znaczenie mają jeszcze koszty dostosowania oferty do regulacji prawnych oraz oczekiwań zagranicznych partnerów. Za wyjątkiem kosztów walutowych są to koszty występujące na etapie przygotowania do prowadzenia eksportu oraz do zawarcia transakcji eksportowej. Zaskakująco mało istotne są jednak występujące na pierwszym etapie koszty pozyskiwania informacji o rynkach zagranicznych ze względu na fakt, że to wiedza uznawana jest za jeden z najważniejszych czynników odpowiedzialnych za przebieg internacjonalizacji. Koszty występujące na dalszych etapach transakcji eksportowej, a więc przy zawieraniu transakcji oraz jej realizacji w ocenie przedsiębiorstw są relatywnie mniej ważne, choć to na ostatnim etapie występują stanowiące największe obciążenie koszty związane z walutami