Wartości i władza. Wokół Platońskiego Eutyfrona

Abstract

Punktem wyjścia analiz jest pytanie, które Sokrates stawia w Eutyfronie: „Czy bogowie lubią to, co zbożne, dlatego, że ono jest zbożne, czy też ono jest dlatego zbożne, że je bogowie lubią?” Główny temat dialogu – pobożność – ma związek z oskarżeniem Sokratesa o bezbożność i czekającym go procesem. Tym samym palące staje się pytanie, czym dla władzy jest pobożność i bezbożność, i czy władza może w tych kwestiach wyrokować. Wychodząc od Eutyfrona, autorka analizuje mechanizmy panowania i podporządkowania, w których pobożność lub inne cnoty czy idee stają się narzędziem władzy. Zdaniem autorki koncepcje łączące dobro i prawdę z (boską) władzą są zwodnicze i niebezpieczne. Ludzka władza jest wówczas obdarzana kredytem zaufania, który wzmacnia ją i dowartościowuje. Aby rozbić to powiązanie, autorka proponuje ujęcie władzy jako martwej nieświadomej siły, która nic o niczym nie wie i nie wiąże się z dobrem i prawdą.