Po co nam Społeczna Gospodarka Rynkowa? (fragmenty referatu)

Abstract

Postawione w tytule referatu pytanie ma znaczenie zarówno teoretyczne, jak i praktyczne. Z teoretycznego punktu widzenia społeczna gospodarka rynkowa to koncepcja, której korzenie wywodzą się z niemieckiej szkoły historycznej i z ordoliberalizmu. To właśnie teoretyczna synteza tych dwu nurtów umożliwiła wykreowanie koncepcji ładu społeczno‑gospodarczego, jaką jest społeczna gospodarka rynkowa. Model ten po II wojnie światowej został z powodzeniem wdrożony w gospodarce Niemiec Zachodnich, w czasie rządów Ludwiga Erharda (Erhard, 2011). Praktyczny wymiar tej koncepcji znajduje też potwierdzenie w traktatowych regulacjach dotyczących funkcjonowania Unii Europejskiej, a także w nadaniu społecznej gospodarce rynkowej konstytucyjnej rangi w Polsce. Zarówno zatem teoretyczne, jak i praktyczne względy uzasadniają potrzebę dyskursu na temat aktualności i obecnej użyteczności tej koncepcji. Na taki właśnie dyskurs ukierunkowany jest niniejszy referat. Stanowi on nawiązanie do tytułu opublikowanej w połowie lat 30. XX w. książki najwybitniejszego przedstawiciela niemieckiego ordoliberalizmu, Waltera Euckena pt. Nationalökonomie wozu? (2005). Autor stawia pytanie o sens uprawiania nauki ekonomii w nader burzliwych (dramatycznych) czasach po Kryzysie Światowym 1929–1933 oraz w przededniu zapowiadającej się już kilka lat wcześniej na polach bitewnych Hiszpanii, Abisynii i Chin II wojny światowej. Jego odpowiedź daje się sprowadzić do tezy, że ekonomia będzie ludzkości, niezależnie od aktualnych wydarzeń w sferze polityki i gospodarki, zawsze potrzebna (niezbędna). Współczesny świat przeżywa w ostatnich latach drugiej dekady XXI w. głęboki strukturalny kryzys. W literaturze pojawiają się takie określenia, jak kryzys zachodniej cywilizacji, czy też kryzys oparty na prywatnej własności współczesnego kapitalizmu (Wallerstein i in., 2016; Weizsäcker, Wijkman, 2018). W związku z tym wyłania się pytanie o środki zaradcze, jakimi ekonomia obecnie dysponuje, środki zapobiegające dalszemu pogłębianiu się kryzysowej sytuacji. Chodzi o dotychczasowy rozwój nauki ekonomii i jej obecny stan. [Fragment]