Polski sektor bankowy w latach 1999-2019 w świetle badań koniunktury w bankowości

Abstract

W niniejszym opracowaniu przedstawione zostały wybrane procesy zachodzące w polskim sektorze banków komercyjnych w latach 1999-2019 w kontekście badań koniunktury w bankowości prowadzonych przez Instytut Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej. Okres ten wiązał się z szybkim rozwojem tego sektora – ubankowienie polskiej gospodarki mierzone relacją kredytów dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych do PKB zwiększyło się z 22% do 57% a w przypadku depozytów z 32% do 58%. Był to zarazem okres systematycznej konsolidacji banków – ich liczba zmniejszyła się z 83 banków na koniec 1998 r. do 31 banków na koniec września 2019 r. Znacząco zwiększyła się efektywność prowadzonych przez banki operacji. Wynik netto na pracownika wzrósł z 9,5 tys. zł rocznie do 75 tys. zł rocznie. Koszty działania i ryzyka kredytowego znacząco spadły, co oddaje wzrost relacji zysku netto do wyniku na działalności bankowej z 9% do 22% przez ostatnie 20 lat. O ile więc pod koniec lat 90-tych sektor bankowy był w fazie kształtowania się – zarówno pod względem aspektów regulacyjnych, oferty produktowej, kanałów dystrybucji jak i zarządzania ryzykiem, to obecnie, dwadzieścia lat później mamy już do czynienia z dojrzałym i konkurencyjnym sektorem, także z perspektywy międzynarodowej. Badania koniunktury w bankowości umożliwiają analizę etapów w jakich odbywała się ewolucja sektora bankowego i wyodrębnianie różnorodnych czynników oddziaływujących na kondycję banków. Bazując na zaprezentowanych modelach można wskazać istotne uzależnienie koniunktury w sektorze bankowym od otoczenia makroekonomicznego. W szczególności takie wielkości ekonomiczne jak realne zmiany PKB i deflator PKB ujawniły cechy wskaźników wyprzedzających w stosunku do wskaźnika koniunktury. Zarazem wskaźnik koniunktury w bankowości opracowywany przez Instytut Rozwoju Gospodarczego okazał się użyteczną miarą dla określania przyszłych zmian kategorii opisujących rynek finansowy takich jak kredyty dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych oraz nadwyżka dodana brutto sektora finansowego i ubezpieczeniowego.