Efekty zachęt podatkowych w dodatkowym systemie emerytalnym w Polsce

Abstract

Fiscal incentives are frequently used to encourage individuals to save for retirement. They are costly but their effects are immediately observed while other tools of boosting participation in supplementary pension bring about results in more distant future. Tax incentives may lead to both desired and undesired outcomes, among which the most important are income effect, reallocation effect and redistribution towards the most affluent. The first one means the increased saving rate of the individuals resulting in new savings in the economy. The second one is observed when people transfer capital from other saving products to the ones offered with fiscal incentive. The aim of the article is to assess the effects of tax incentives in Polish supplementary pension system in years 2012–2017. The analysis uses the data from Ministry of Finance and Polish Financial Supervision Authority (KNF). The results show that tax incentives are mainly used by the affluent so the reallocation effects probably dominates over the income effect. This also means redistribution to people with higher income due to the fact that the cost of lost budget revenues is born by all tax payers while the benefits go to people with highest income.

Zachęty podatkowe są często stosowane w celu podwyższenia poziomu uczestnictwa w dodatkowych systemach emerytalnych. Rozwiązaniae te są kosztowne lecz ich efekty można zaobserwować można niemal natychmiast, co jest niemożliwe do osiągnięcia w przypadku większości innych metod stymulowania rozwoju dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego. Zachęty podatkowe mogą jednak prowadzić zarówno do pożądanych, jak i niepożądanych skutków, wśród których do najważniejszych należą efekt dochodowy oraz efekt realokacji, a także redystrybucja w kierunku osób bogatszych. Pierwszy występuje w sytuacji rezygnacji z konsumpcji na rzecz zwiększenia stopy oszczędzania. Drugi jest obserwowany, gdy osoby posiadające oszczędności przenoszą zgromadzony kapitał do produktów oferowanych z zachętą podatkową. W artykule oceniono efektywność zachęt podatkowych w dodatkowym systemie emerytalnym w Polsce w latach 2012–2017. W analizie wykorzystano dostępną literaturę przedmiotu i raporty publikowane przez instytucje rynku emerytalnego oraz dane pozyskane z Ministerstwa Finansów i Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Uzyskane wyniki potwierdzają, że zachęty podatkowe w dodatkowym systemie emerytalnym są głównie wykorzystywane przez osoby bogate, co pozwala przypuszczać, iż efekt realokacji dominuje nad efektem dochodowym. Oznacza to także redystrybucję w kierunku osób lepiej zarabiających w sytuacji, gdy ulgi podatkowe finansowane są przez ogół podatników.