Kapitał francuski w Polsce międzywojennej. Stan badań i postulaty badawcze
Streszczenie
France was a major source of capital for interwar Poland, providing funds for mili- tary matériel, key infrastructural investments, as well as for industry. On the other hand, France pursued an imperialist policy towards Poland, sometimes likened to colonialism. Conventional scholarship on the topic was born within three historiographies: Polish, French, and international, which evolved to some degree independently. Historians used different sources, asked different questions, and only partially knew the works of their peers from other countries. The article shows gaps in existing scholarship and suggests new directions of research, based on an analysis of two main interpretative contexts. One, which places French capital in the broader field of foreign capital activities in Poland, and the other, which focuses on the imperial dimension of French policy. Apart from the lack of a synthesis, which would account for the role of French capital in interwar Po- land, and reconsider the imperialist interpretation by taking Polish agency into account, the author points to two gaps. Existing research does not adequately analyse important topics, such as the mechanisms of French domination; comparisons of French activities with those of companies from other countries, as well as French companies in other states of the region; reactions to French capital in Poland, and the way it shaped Polish identity. Second, important sources remain underutilized, such as the Polish interwar daily press, which contains hundreds of articles on the French, and diplomatic interven- tions of French companies in the ministries of foreign affairs in both countries. Francja była jednym z najważniejszych źródeł inwestycji i pożyczek zagranicznych
w międzywojennej Polsce, dostarczającym pieniędzy na wyposażenie armii, kluczowe
przedsięwzięcia infrastrukturalne i finansującym znaczną część przemysłu, zwłaszcza
wydobywczego. Ceną, jaką płaciła Druga Rzeczpospolita za tę rolę kapitału francuskiego,
była imperialna polityka Francji wobec państwa polskiego, której niektóre elementy
można porównać do kolonializmu. Dotychczasowe piśmiennictwo na ten temat powstawało
w trzech środowiskach: historiografii polskiej, francuskiej i międzynarodowej.
Każdy z tych obszarów badawczych rozwijał się w pewnym stopniu niezależnie. Historycy
korzystali z innych zestawów źródeł, zadawali innego rodzaju pytania oraz nie
zawsze znali wyniki badań kolegów z innych krajów. Tekst pokazuje luki w istniejącej
historiografii oraz proponuje dalsze kierunki badań w odwołaniu do dwóch głównych
kontekstów interpretacyjnych: kapitału francuskiego jako części szerszego problemu roli
kapitałów zagranicznych w międzywojennej Polsce oraz polityki francuskiej jako formy
imperializmu ekonomicznego. Poza brakiem syntezy, która oceniłaby znaczenie kapitału
francuskiego dla polskiej gospodarki, a także dokonała reinterpretacji imperialnej historiografii
z uwzględnieniem polskiej sprawczości, autor wskazuje na dwie istotne luki. Po
pierwsze, obecna historiografia nie odpowiada na ważne pytania dotyczące mechanizmów
francuskiej dominacji, porównania funkcjonowania przedsiębiorstw z francuskim
kapitałem z działaniami innych firm, konfrontacji aktywności francuskiego kapitału
w Polsce z jego aktywnością w innych państwach regionu, wreszcie – reakcji na działalność
Francuzów w Polsce oraz jej wpływu na polską tożsamość. Po drugie, do wykorzystania
pozostają istotne nowe źródła. Wśród nich najważniejszym jest polska prasa międzywojenna,
w której znaleźć można setki artykułów na temat kapitału francuskiego, zwłaszcza w kontekście głównych afer. Kolejną grupą źródeł są interwencje dyplomatyczne
francuskich firm w ministerstwach spraw zagranicznych obydwu krajów.
Kolekcje
Korzystanie z tego materiału jest możliwe zgodnie z właściwymi przepisami o dozwolonym użytku lub o innych wyjątkach przewidzianych w przepisach prawa, a korzystanie w szerszym zakresie wymaga uzyskania zgody uprawnionego.